مفهوم ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک در بازارهای مالی

زمانی که به مفاهیمی چون ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک می‌رسیم ناخودآگاه به یاد معامله و سود می‌افتیم. این مفاهیم چه معنایی در بازار مالی دارند؟ مفهوم مبادله ریسک و بازده بیان می‌کند هر چه ریسک افزایش یابد به همان میزان پاداش نیز افزایش خواهد یافت. آیا سود بالا به معنای این است که که ریسک نامعقولی را بپذیرید؟ قطعا نه! با این حال اگر به دنبال افزایش سود خود هستید باید مقداری ریسک پذیر باشید. دو نوع ریسک در بازارهای مالی با نام ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک وجود دارد که ما در این مقاله مفاهیم زیر را پوشش خواهیم داد:

• ریسک سیستماتیک در کل بازار طبیعی است و نشان‌دهنده تأثیر عوامل اقتصادی و مالی است.
• ریسک سیستماتیک از ریسک غیرسیستماتیک متمایز می‌شود که بر صنعت یا امنیت تأثیر می‌گذارد.
• ریسک سیستماتیک تا حد زیادی غیرقابل پیش بینی است و به طور کلی اجتناب از آن دشوار است.
• سرمایه گذاران می‌توانند با ایجاد یک سبد سهام متنوع، تأثیر ریسک سیستماتیک را تا حدودی کاهش دهند.

ریسک سیستماتیک چیست؟

ریسک سیستماتیک هم غیرقابل پیش بینی است و هم اجتناب کامل از آن غیرممکن است. این نوع ریسک را نمی‌توان از طریق تنوع یا با استفاده از استراتژی تخصیص صحیح دارایی کاهش داد.

ریسک سیستماتیک زمینه ساز سایر ریسک‌های سرمایه گذاری مانند ریسک صنعت است. به عنوان مثال، اگر یک سرمایه‌گذار بر سهام امنیت سایبری تاکید زیادی داشته باشد، می‌توان با سرمایه‌گذاری در طیفی از سهام در بخش‌های دیگر، مانند مراقبت‌های بهداشتی و زیرساخت، تنوع ایجاد کرد. با این حال، ریسک سیستماتیک شامل تغییرات نرخ بهره، تورم، رکود و جنگ و سایر تغییرات عمده است. تغییرات در این حوزه‌ها می تواند کل بازار را تحت تاثیر قرار دهد و نمی‌توان با تغییر موقعیت‌ها در یک سبد سهام عمومی، آن را کاهش داد.

برای کمک به مدیریت ریسک سیستماتیک، سرمایه‌گذاران باید مطمئن شوند که پرتفوی آن‌ها شامل انواع دارایی‌ها مانند درآمد ثابت، پول نقد و مستغلات است که هر یک در صورت تغییر سیستمیک عمده، واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. به عنوان مثال، افزایش نرخ بهره، برخی از اوراق قرضه جدید را با ارزش تر می‌کند، در حالی که باعث می‌شود برخی از سهام شرکت‌ها قیمت خود را کاهش دهند؛ زیرا سرمایه گذاران تصور می‌کنند تیم های اجرایی در حال کاهش هزینه‌ها هستند. در صورت افزایش نرخ بهره، اطمینان از اینکه پرتفوی دارای اوراق بهادار درآمدزای فراوانی است، از دست دادن ارزش برخی از سهام را کاهش می‌دهد.

مقایسه ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک

نقطه مقابل ریسک سیستماتیک، ریسک غیرسیستماتیک است که گروه بسیار خاصی از اوراق بهادار یا اوراق قرضه فردی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ریسک غیر سیستماتیک را می‌توان از طریق تنوع کاهش داد. در حالی که ریسک سیستماتیک را می‌توان به عنوان احتمال زیان مرتبط با کل بازار یا بخشی از آن در نظر گرفت، ریسک غیرسیستماتیک به احتمال زیان در یک صنعت یا اوراق بهادار خاص اشاره دارد.

اگر می‌خواهید بدانید که یک اوراق بهادار، صندوق یا پورتفولیوی خاص چقدر ریسک سیستماتیک دارد، می‌توانید به نسخه بتای آن نگاه کنید که میزان نوسان آن سرمایه‌گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه‌گیری می‌کند. بتا بیشتر از یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای ریسک سیستماتیک بیشتری (یعنی نوسانات بیشتر) نسبت به بازار است، در حالی که کمتر از یک به معنای ریسک سیستماتیک کمتر (یعنی نوسانات کمتر) نسبت به بازار است. بتای برابر با یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای ریسک سیستماتیک مشابه بازار است.

توجه: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک با یکدیگر متفاوت هستند؛ یعنی ریسکی که یک رویداد خاص می‌تواند شوک بزرگی به سیستم وارد کند.

مثال: ریسک سیستماتیک و رکود بزرگ

رکود بزرگ همچنین نمونه‌ای از ریسک سیستماتیک را ارائه می‌دهد. هر کسی که در سال ۲۰۰۸ در بازار سرمایه گذاری کرد، ارزش سرمایه گذاری‌های خود را به شدت از این رویداد اقتصادی تغییر داد. رکود بزرگ به روش‌های مختلف بر طبقات دارایی تأثیر گذاشت؛ زیرا اوراق بهادار پرریسک (مثلاً آنهایی که دارای لوریج بیشتری بودند) در مقادیر زیادی فروخته شدند، در حالی که دارایی‌های ساده تر مانند اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده، ارزشمندتر شدند.

ریسک غیر سیستماتیک چیست؟

نقطه مقابل ریسک سیستماتیک، ریسک غیرسیستماتیک است که گروه بسیار خاصی از اوراق بهادار یا اوراق بهادار فردی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ریسک غیر سیستماتیک را می‌توان از طریق تنوع کاهش داد. در حالی که ریسک سیستماتیک را می‌توان به عنوان احتمال زیان مرتبط با کل بازار یا بخشی از آن در نظر گرفت، ریسک غیرسیستماتیک به احتمال زیان در یک صنعت یا اوراق بهادار خاص اشاره دارد.

انواع ریسک غیر سیستماتیک

ریسک غیر سیستماتیک به دو نوع رخ می‌دهد:

• ریسک تجاری شامل هر عامل داخلی است که بر درآمد و عملکرد شرکت تأثیر می گذارد. ریسک تجاری همچنین می‌تواند ناشی از عوامل خارجی خاص شرکت باشد مانند ممنوعیت دولت محصولی که یک شرکت تولید می‌کند.

• ریسک مالی به بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکت مربوط می‌شود. اگر یک شرکت بدهی زیادی بپذیرد، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام ممکن است آسیب ببیند. نسبت منفی بدهی به حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد که یک شرکت ممکن است در آستانه ورشکستگی باشد.

۶ تفاوت اصلی بین ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک

این جدول برای نشان دادن تفاوت‌های کلیدی بین ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک مفید است.

در ادامه برای درک بهتر هر کدام از نکات داخل جدول را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد.

• تأثیر: ریسک‌های سیستماتیک می‌توانند به طور بالقوه بر کل صنعت و اقتصاد کلی تأثیر بگذارند، در حالی که ریسک‌های غیرسیستماتیک معمولاً یک سازمان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ریسک‌های سیستماتیک غیرقابل تنوع هستند، در حالی که ریسک‌های غیر سیستماتیک قابل تنوع هستند.

• اصل: ریسک‌های سیستماتیک اجتناب ناپذیر و غیرقابل کنترل هستند، در حالی که ریسک‌های غیر سیستماتیک قابل اجتناب و کنترل هستند.

• عوامل: ریسک سیستماتیک ناشی از عوامل خارجی است که در سطح کلان اقتصادی رخ می‌دهد؛ به همین دلیل است که آن‌ها اجتناب ناپذیر و غیرقابل کنترل هستند. در مقابل، ریسک غیرسیستماتیک ناشی از عوامل داخلی هستند که در داخل سازمان یا خارج از سازمان اتفاق می‌افتند، اما به روشی نزدیک به سازمان مرتبط هستند. آن‌ها با عوامل اقتصاد خرد مرتبط هستند و قابل اجتناب و کنترل هستند.

• حمایت: اثرات ریسک سیستماتیک را می‌توان از طریق تخصیص مناسب دارایی کاهش داد، در حالی که کاهش ریسک غیر سیستماتیک به تنوع پرتفوی متکی است.

• اجتناب پذیری: از ریسک سیستماتیک نمی‌توان اجتناب کرد. با این حال، ریسک غیر سیستماتیک را می‌توان کاهش داد یا از آن اجتناب کرد.

• انواع: ریسک‌های سیستماتیک شامل بهره، تورم، قدرت خرید و ریسک بازار هستند، در حالی که ریسک‌های غیرسیستماتیک ریسک‌های مالی و تجاری هستند.

چگونه یک سرمایه گذار می‌تواند ریسک سیستماتیک را مدیریت کند؟

در حالی که ریسک سیستماتیک هم غیرقابل پیش‌بینی است و هم اجتناب کامل از آن غیرممکن است، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان از اینکه پرتفوی‌هایشان شامل انواع دارایی‌ها مانند درآمد ثابت، پول نقد و مستغلات است، آن را مدیریت کنند. هر کدام از این دارایی‌ها به طور متفاوتی نسبت به رویدادی که تأثیر می‌گذارد، واکنش نشان می‌دهد. بازار کلی به عنوان مثال، افزایش نرخ بهره، برخی از اوراق قرضه جدید را با ارزش تر می‌کند، در حالی که باعث کاهش ارزش برخی از سهام شرکت‌ها می‌شود. بنابراین، اطمینان از اینکه یک سبد دارای اوراق بهادار درآمدزای فراوانی است، از دست دادن ارزش در برخی از سهام کاهش خواهد یافت.

رابطه بین بتا و ریسک سیستماتیک چیست؟

یک سرمایه گذار می‌تواند ریسک سیستماتیک یک اوراق بهادار، صندوق یا پورتفولیوی خاص را با مشاهده بتای آن شناسایی کند. بتا میزان نوسان این سرمایه گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه گیری می‌کند. بتای بیشتر از ۱ به این معنی است که سرمایه گذاری دارای ریسک سیستماتیک بیشتری نسبت به بازار است، در حالی که کمتر از ۱ به معنای ریسک سیستماتیک کمتری نسبت به بازار است. بتای برابر با یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای ریسک سیستماتیک مشابه بازار است.

جمع بندی

ریسک غیر سیستماتیک قابل تنوع است، به این معنی که (در سرمایه گذاری) اگر سهام شرکت‌های مختلف را در صنایع مختلف خریداری کنید، می‌توانید این ریسک را کاهش دهید. ریسک غیر سیستماتیک اغلب به یک شرکت یا صنعت خاص گره خورده است و می‌توان از آن‌ها اجتناب کرد.

ریسک سیستماتیک یک ریسک غیرقابل تنوع یا ریسک بازار است. این عوامل خارج از کنترل کسب و کار یا سرمایه گذار مانند عوامل اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی هستند. در این میان، عوامل اقتصاد خرد که بر شرکت‌ها تأثیر می‌گذارند، ریسک‌های غیرسیستماتیک هستند.

درک ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک می‌تواند به تصمیم گیری آگاهانه‌تر به عنوان سرمایه گذار کمک کند. همچنین می‌تواند به بررسی انواع عواملی که ممکن است در کوتاه‌مدت و بلندمدت بر بازده پرتفوی شما تأثیر بگذارد کمک کند. در نهایت، صرف نظر از اینکه چگونه تصمیم می‌گیرید سرمایه گذاری‌های خود را مدیریت کنید، تمایل شما برای ریسک تاثیر زیادی خواهد داشت. درک این موضوع قبل و در حین سرمایه گذاری بسیار مهم است.

منبع: investopedia