بدافزار کریپتو یا Cryptojacking چیست؟

با گسترش فناوری‌های دیجیتال و افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال، تهدیدات سایبری نیز به طور چشمگیری افزایش یافته‌اند. یکی از این تهدیدات، بدافزار کریپتو یا کریپتوجکینگ است که به طور مخفیانه از منابع سیستمی کاربران برای استخراج ارزهای دیجیتال استفاده می‌کند. این نوع بدافزار به دلیل ماهیت مخفیانه و پیچیدگی خود، چالش‌های امنیتی جدیدی را برای کاربران و سازمان‌ها ایجاد کرده است. در این مقاله، به بررسی مفهوم بدافزار، نحوه عملکرد بدافزار کریپتو، انواع بدافزارها، روش‌های شناسایی و حذف آن‌ها، راه‌های جلوگیری از ورود بدافزار و نرم‌افزارهای امنیتی مؤثر پرداخته‌ایم. هدف این مقاله ارائه اطلاعات جامع و کاربردی برای افزایش آگاهی و حفاظت در برابر این تهدیدات است.

بدافزار چیست؟

بدافزار (Malware)، مخفف عبارت “Malicious Software“، به هر نوع نرم‌افزار یا کد مخربی گفته می‌شود که با هدف آسیب‌رساندن به سیستم‌های کامپیوتری، سرورها، شبکه‌ها یا دستگاه‌های کاربران طراحی شده است. بدافزارها می‌توانند اطلاعات شخصی را سرقت کنند، عملکرد سیستم را مختل کنند یا حتی کنترل دستگاه را به دست هکرها بسپارند. این نرم‌افزارهای مخرب از طریق روش‌های مختلفی مانند ایمیل‌های فیشینگ، دانلود فایل‌های آلوده، وب‌سایت‌های مخرب یا حفره‌های امنیتی نرم‌افزارها وارد سیستم می‌شوند. بدافزارها شامل انواع مختلفی مانند ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها، باج‌افزارها و جاسوس‌افزارها هستند که هر کدام اهداف و رفتارهای خاص خود را دارند.

نحوه عملکرد بدافزار کریپتو

بدافزار کریپتو یا کریپتوجکینگ (Cryptojacking) نوعی نرم‌افزار مخرب است که به‌طور مخفیانه از منابع محاسباتی دستگاه قربانی، مانند CPU یا GPU، برای استخراج ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین یا اتریوم استفاده می‌کند. این بدافزار معمولاً بدون اطلاع کاربر در پس‌زمینه اجرا می‌شود و باعث کندی سیستم، افزایش مصرف انرژی و حتی آسیب سخت‌افزاری می‌شود.

کریپتوجکرها از طریق روش‌هایی مثل ایمیل‌های فیشینگ، وب‌سایت‌های آلوده، افزونه‌های مخرب مرورگر یا نرم‌افزارهای ناامن وارد دستگاه می‌شوند. هکر با سوءاستفاده از قدرت پردازشی دستگاه، ارز دیجیتال استخراج کرده و سود آن را به کیف پول خود منتقل می‌کند. برای تشخیص این بدافزار، می‌توانید به نشانه‌هایی مانند کاهش عملکرد سیستم، داغ شدن غیرعادی دستگاه یا مصرف بالای CPU توجه کنید. استفاده از آنتی‌ویروس‌های معتبر و به‌روزرسانی منظم سیستم می‌تواند از نفوذ و فعالیت این بدافزارها جلوگیری کند.

مراحل عملکرد بدافزار کریپتو به شرح زیر است:

1. نفوذ به سیستم: بدافزار از طریق ایمیل‌های فیشینگ، نرم‌افزارهای آلوده، افزونه‌های مخرب مرورگر یا وب‌سایت‌های ناامن وارد سیستم می‌شود.
2. اجرا در پس‌زمینه: پس از نفوذ، بدافزار به صورت مخفیانه اجرا می‌شود و از منابع سیستمی برای انجام محاسبات پیچیده استخراج ارز دیجیتال استفاده می‌کند.
3. پنهان‌سازی فعالیت: بدافزار کریپتو با استفاده از تکنیک‌های مبهم‌سازی، فعالیت خود را از آنتی‌ویروس‌ها و نرم‌افزارهای امنیتی مخفی می‌کند.
4. انتقال سود به هکر: ارزهای دیجیتال استخراج‌شده به کیف پول دیجیتال هکر منتقل می‌شوند، بدون اینکه کاربر متوجه شود.

این فرآیند باعث کندی سیستم، افزایش مصرف انرژی و حتی خرابی سخت‌افزاری در طولانی‌مدت می‌شود.

انواع بدافزار

بدافزارها انواع مختلفی دارند که هر کدام با اهداف و روش‌های متفاوتی عمل می‌کنند. برخی از رایج‌ترین انواع بدافزارها عبارتند از:

• ویروس‌ها (Viruses): کدهای مخربی که به برنامه‌های دیگر متصل شده و با اجرای آن‌ها گسترش می‌یابند. ویروس‌ها می‌توانند فایل‌ها را خراب کنند یا داده‌ها را حذف کنند.
• کرم‌ها (Worms): بدافزارهایی که به طور مستقل از طریق شبکه‌ها تکثیر می‌شوند و نیازی به میزبان ندارند. این بدافزارها معمولاً باعث اختلال در شبکه‌ها می‌شوند.
• تروجان‌ها (Trojans): برنامه‌هایی که به ظاهر مفید به نظر می‌رسند اما حاوی کدهای مخرب هستند. تروجان‌ها می‌توانند اطلاعات حساس را سرقت کنند یا درهای پشتی برای هکرها ایجاد کنند.
• باج‌افزارها (Ransomware): فایل‌های کاربر را رمزگذاری کرده و برای رمزگشایی درخواست باج می‌کنند. نمونه معروف آن WannaCry است.
• جاسوس‌افزارها (Spyware): اطلاعات کاربر مانند رمزهای عبور یا فعالیت‌های آنلاین را جمع‌آوری و به هکر ارسال می‌کنند.
• آگهی‌افزارها (Adware): تبلیغات ناخواسته را نمایش می‌دهند و گاهی اطلاعات کاربر را جمع‌آوری می‌کنند.
• روت‌کیت‌ها (Rootkits): با مخفی شدن در سیستم، کنترل کامل دستگاه را به هکر می‌دهند و شناسایی آن‌ها بسیار دشوار است.
• کریپتوجکرها (Cryptojackers): از منابع سیستم برای استخراج ارز دیجیتال استفاده می‌کنند.

راه‌های شناسایی بدافزار

شناسایی بدافزارها به دلیل ماهیت مخفیانه آن‌ها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. برخی از روش‌های تشخیص عبارتند از:

• کاهش عملکرد سیستم: کندی غیرمعمول سیستم، مصرف بالای CPU یا GPU و افزایش دمای دستگاه می‌توانند نشانه‌هایی از فعالیت بدافزار باشند.
• اسکن با آنتی‌ویروس: استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس معتبر مانند Windows Defender یا Malwarebytes برای اسکن کامل سیستم.
• نظارت بر ترافیک شبکه: ابزارهایی مانند Wireshark می‌توانند فعالیت‌های مشکوک شبکه‌ای را شناسایی کنند.
• بررسی فرآیندهای مشکوک: استفاده از Task Manager در ویندوز یا معادل‌های آن در سایر سیستم‌ها برای شناسایی فرآیندهای غیرعادی.
• تحلیل رفتار سیستم: پلتفرم‌های امنیتی مانند SIEM می‌توانند رفتارهای غیرعادی را تشخیص دهند.

 بیشتر بخوانید: هشدار امنیتی برای کاربران رمزارز: آنچه باید از هک صرافی نوبیتکس و پاپ‌آپ کوین مارکت کپ بیاموزیم

جلوگیری از ورود بدافزارهای کری‍‍پتو

برای جلوگیری از نفوذ بدافزارها، اقدامات پیشگیرانه زیر توصیه می‌شود:

• به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها: سیستم‌عامل و نرم‌افزارها را به‌روز نگه دارید تا حفره‌های امنیتی برطرف شوند.
• استفاده از آنتی‌ویروس معتبر: نصب و به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارهای امنیتی مانند Kaspersky، Norton یا Malwarebytes.
• اجتناب از منابع مشکوک: از دانلود فایل‌ها یا برنامه‌ها از منابع غیرمعتبر و کلیک روی لینک‌های ناشناس خودداری کنید.
• فعال‌سازی فایروال: فایروال می‌تواند ترافیک مخرب را مسدود کند و از دسترسی غیرمجاز جلوگیری کند.
• پشتیبان‌گیری منظم: تهیه نسخه پشتیبان از داده‌ها به صورت آفلاین برای جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات در صورت آلودگی.
• آموزش کاربران: افزایش آگاهی درباره تهدیدات سایبری و روش‌های فیشینگ می‌تواند از اشتباهات کاربران جلوگیری کند.

چند مثال از بدافزارهای موجود و کارکرد آن‌ها

برخی از بدافزارهای معروف و اثرات آن‌ها عبارتند از:

• WannaCry: یک باج‌افزار که در سال ۲۰۱۷ میلیون‌ها دستگاه را آلوده کرد. این بدافزار با سوءاستفاده از حفره‌های امنیتی ویندوز، فایل‌ها را رمزگذاری کرده و برای رمزگشایی درخواست باج می‌کرد.
• Cryptolocker: باج‌افزاری که فایل‌های کاربران را رمزگذاری کرده و در ازای پرداخت باج، کلید رمزگشایی ارائه می‌داد.
• Ulysses: یک بدافزار که برای دسترسی به اطلاعات حساس و انجام حملات باج‌افزاری استفاده می‌شد.
• Ads Blocker: اپلیکیشنی که به ظاهر تبلیغات را مسدود می‌کرد اما در واقع اطلاعات شخصی کاربران را سرقت می‌کرد.
• Creeper: اولین کرم کامپیوتری که در دهه ۱۹۷۰ در شبکه ARPANET گسترش یافت و بدون ایجاد خسارت، از سیستمی به سیستم دیگر منتقل می‌شد.

نرم‌افزارهای امنیتی در جلوگیری از عملکرد بدافزار کریپتو

برای مقابله با بدافزارهای کریپتو، نرم‌افزارهای امنیتی زیر می‌توانند مؤثر باشند:

• Malwarebytes: این نرم‌افزار برای شناسایی و حذف بدافزارهای کریپتو و سایر تهدیدات طراحی شده و در سیستم‌عامل‌های مختلف از جمله ویندوز، مک و اندروید قابل استفاده است.
• Windows Defender: ابزار امنیتی داخلی ویندوز که با به‌روزرسانی‌های منظم، از سیستم در برابر بدافزارها محافظت می‌کند.
• Kaspersky: یک آنتی‌ویروس قدرتمند که توانایی تشخیص بدافزارهای پیچیده مانند کریپتوجکرها را دارد.
• Norton 360: این نرم‌افزار با ارائه لایه‌های مختلف محافظتی، از جمله فایروال و اسکن لحظه‌ای، از ورود بدافزارهای کریپتو جلوگیری می‌کند.
• Bitdefender: با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، این نرم‌افزار می‌تواند فعالیت‌های مشکوک مانند استخراج غیرمجاز ارز دیجیتال را شناسایی کند.

این نرم‌افزارها باید به طور منظم به‌روزرسانی شوند تا بتوانند با تهدیدات جدید مقابله کنند. همچنین، ترکیب آن‌ها با فایروال و ابزارهای تحلیل ترافیک شبکه می‌تواند امنیت را افزایش دهد.

اگر کاربری به آلوده بودن دستگاه خود به بدافزار رمزارز مشکوک شد، چه اقداماتی باید انجام دهد؟

اگر کاربری مشکوک به آلودگی دستگاه خود به بدافزار کریپتو شد، باید سریع و با دقت اقداماتی را انجام دهد تا از آسیب بیشتر جلوگیری کرده و سیستم را پاکسازی کند. اولین قدم، قطع اتصال دستگاه به اینترنت است. این کار ارتباط بدافزار با هکر را قطع می‌کند و مانع از ادامه استخراج ارز دیجیتال یا انتقال داده‌های حساس می‌شود. برای این منظور، می‌توانید وای‌فای را خاموش کنید یا کابل شبکه را جدا کنید. این اقدام ساده اما حیاتی، زمان لازم برای بررسی و رفع مشکل را به شما می‌دهد.

در مرحله بعد، باید عملکرد سیستم را بررسی کنید. با استفاده از ابزارهایی مثل Task Manager در ویندوز یا Activity Monitor در مک، فرآیندهایی که مصرف غیرعادی CPU یا GPU دارند را شناسایی کنید. بدافزارهای کریپتو معمولاً منابع زیادی مصرف می‌کنند و باعث کندی یا داغ شدن دستگاه می‌شوند. پس از شناسایی فرآیندهای مشکوک، از یک آنتی‌ویروس معتبر مانند Malwarebytes، Kaspersky یا Windows Defender برای اسکن کامل سیستم استفاده کنید. مطمئن شوید که آنتی‌ویروس شما به‌روز است تا بتواند جدیدترین تهدیدات را تشخیص دهد. اگر بدافزاری پیدا شد، طبق دستورالعمل نرم‌افزار، آن را قرنطینه یا حذف کنید.

برای اطمینان بیشتر، تمام رمزهای عبور مهم خود (مانند ایمیل، حساب‌های بانکی یا کیف‌پول‌های دیجیتال) را از یک دستگاه امن تغییر دهید. همچنین، سیستم‌عامل، مرورگر و نرم‌افزارهای نصب‌شده را به‌روزرسانی کنید تا حفره‌های امنیتی که ممکن است بدافزار از آن‌ها سوءاستفاده کرده باشد، برطرف شوند. افزونه‌های مرورگر را هم بررسی کنید و هر افزونه ناشناخته یا مشکوک را حذف کنید، زیرا بسیاری از کریپتوجکرها از طریق افزونه‌های مخرب عمل می‌کنند. اگر مشکل همچنان باقی ماند یا پیچیده به نظر رسید، مشورت با یک متخصص امنیت سایبری می‌تواند راهگشا باشد.

در نهایت، برای جلوگیری از آلودگی‌های بعدی، اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرید. از دانلود فایل‌ها یا کلیک روی لینک‌های ناشناس خودداری کنید و همیشه از آنتی‌ویروس و فایروال به‌روز استفاده کنید. تهیه نسخه پشتیبان از داده‌های مهم و بررسی منظم حساب‌های مالی و دیجیتال نیز می‌تواند شما را از خطرات احتمالی محافظت کند. با هوشیاری و رعایت این نکات، می‌توانید امنیت دستگاه خود را حفظ کرده و از تهدیدات بدافزارهای کریپتو در امان بمانید.

نتیجه‌گیری

بدافزار کریپتو یکی از تهدیدات نوظهور در دنیای امنیت سایبری است که با سوءاستفاده از منابع سیستمی، نه تنها عملکرد دستگاه‌ها را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند خسارات مالی و امنیتی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. شناخت انواع بدافزارها، روش‌های نفوذ و راه‌های پیشگیری از آن‌ها، گامی مهم در حفاظت از سیستم‌ها و داده‌های شخصی است. با استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی معتبر، به‌روزرسانی منظم سیستم، و افزایش آگاهی کاربران، می‌توان خطر این بدافزارها را به حداقل رساند. در نهایت، هوشیاری مداوم و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه بهترین راه برای مقابله با تهدیدات سایبری در دنیای دیجیتال امروزی است.