ریسک پذیری (Risk-on) و ریسک گریزی (Risk-off) در بازارهای مالی چیست؟

برای درک بهتر رفتار بازار در فازهای ریسک پذیری (Risk-On) و ریسک گریزی (Risk-Off)، زمانی را تصور کنید که احساس امنیت دارید، تهدید خاصی حس نمی‌کنید و با خیال آسوده به دنبال تفریح یا تجربه‌های جدید می‌روید. اما وقتی ترس‌های بزرگی مانند جنگ، زلزله یا بحران‌های اقتصادی به وجود می‌آید، اولویت شما یافتن پناهگاهی امن است. مشابه چنین رفتارهایی، بازارهای مالی نیز به‌طور دائم بین دو حالت اصلی نوسان دارند: زمانی که سرمایه‌گذاران به دنبال بازدهی بالاتر هستند و ریسک را می‌پذیرند و زمانی که از تردید یا ناامنی گریزانند و به دنبال دارایی‌های امن می‌گردند.

در ادامه این مقاله، با جزئیات بیشتری به این دو مفهوم خواهیم پرداخت و بررسی می‌کنیم که چگونه می‌توان از آن‌ها در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک استفاده کرد.

ریسک پذیری (Risk-On) چیست؟

در دوره‌هایی از نوسانات بازار که احساس خوش‌بینی و امید به آینده‌ی اقتصادی بیشتر است، حالت موسوم به ریسک پذیری شکل می‌گیرد. در این وضعیت، سرمایه‌گذاران تمایل دارند به سمت دارایی‌هایی با بازده بالاتر حرکت کنند؛ حتی اگر این تصمیمات با ریسک بیشتر همراه باشد.

زمانی که بازار در حالت Risk-On قرار دارد، نشان‌دهنده این است که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران، آماده پذیرش ریسک بیشتری هستند به امید کسب سودهای بالاتر؛ در چنین شرایطی، بازار تحت تأثیر اخبار مثبت اقتصادی، گزارش‌های سود قوی از شرکت‌ها یا سیاست‌های حمایتی بانک‌های مرکزی قرار گرفته و احساس امنیت و اطمینان بر فضای کلی حاکم می‌شود.

• چه عواملی باعث حالت ریسک پذیری در بازار می‌شوند؟

چندین عامل می‌توانند محرک شکل‌گیری جریان‌های ریسک‌پذیر در بازار باشند:

1. رشد اقتصادی بالا یا پیش‌بینی‌های مثبت از آینده اقتصاد جهانی
2. کاهش نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی یا اجرای سیاست‌های پولی انبساطی
3. گزارش‌های درآمدزایی قوی از سوی شرکت‌های بزرگ
4. کاهش تنش‌های ژئوپلیتیکی یا رفع ابهام‌های سیاسی
5. شاخص‌های اقتصادی مثبت مانند افزایش اشتغال، بهبود خرده‌فروشی یا رشد تولید ناخالص داخلی

📌 به‌عنوان مثال، پس از بحران کرونا در سال ۲۰۲۰، با کاهش شدید نرخ بهره در آمریکا و تزریق نقدینگی گسترده از سوی فدرال رزرو، بازارهای مالی وارد فاز شدید ریسک پذیری شدند که منجر به رشد چشمگیر قیمت سهام و ارزهای دیجیتال شد.

• جریان سرمایه در وضعیت ریسک پذیری به کدام سمت می‌رود؟

در فاز Risk-On، سرمایه‌ها به سمت دارایی‌هایی هدایت می‌شوند که اگرچه پرنوسان‌تر و پرریسک‌تر هستند، اما احتمال بازدهی بالاتری دارند. در این شرایط، سرمایه‌گذاران دارایی‌های امن را کنار می‌گذارند و تمرکز خود را روی موارد زیر می‌گذارند:

ریسک گریزی (Risk-Off) چیست؟

در دوره‌هایی که بازار با نااطمینانی، ترس یا شوک‌های منفی روبه‌رو می‌شود، تمایل عمومی سرمایه‌گذاران به حفظ سرمایه و کاهش ریسک افزایش می‌یابد. این رفتار، در بازارهای مالی به عنوان ریسک گریزی شناخته می‌شود. در چنین شرایطی، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از دارایی‌های ریسکی فاصله گرفته و به سوی دارایی‌های امن یا کم‌ریسک پناه می‌برند.

این جو منفی ممکن است ناشی از بحران‌های مالی، تنش‌های ژئوپلیتیکی، عدم قطعیت در سیاست‌های بانک‌های مرکزی یا داده‌های اقتصادی ضعیف باشد. در چنین فضایی، اولویت سرمایه‌گذاران دیگر کسب سودهای بزرگ نیست، بلکه جلوگیری از زیان و حفظ اصل سرمایه است.

• عوامل شکل‌گیری فضای ریسک گریزی چیست؟

برخی از عوامل کلیدی که به‌طور معمول باعث ایجاد جو دوری از ریسک در بازارها می‌شوند عبارت‌اند از:

• انتشار داده‌های اقتصادی ضعیف (مانند کاهش رشد تولید ناخالص داخلی یا افزایش بیکاری)
• افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی مانند درگیری‌های نظامی یا تحریم‌ها
• نااطمینانی در سیاست‌های پولی و مالی بانک‌های مرکزی
• فروپاشی شرکت‌های بزرگ

📌 مثال: در اوایل سال ۲۰۲۳، بحران بانکی در ایالات متحده باعث فرار سرمایه‌گذاران از سهام و ورود به اوراق خزانه‌داری و طلا شد. این یک نمونه کلاسیک از رفتار ریسک‌گریز بازار بود.

• جریان سرمایه در وضعیت ریسک گریزی به کدام سمت می‌رود؟

در دوران Risk-Off، جریان سرمایه به سمت دارایی‌هایی حرکت می‌کند که ثبات بیشتر، نوسان کمتر و قابلیت نقدشوندگی بالاتر دارند. این دارایی‌ها معمولاً در طول تاریخ امتحان خود را پس داده‌اند و در شرایط بحرانی عملکرد محافظه‌کارانه‌ای دارند:

• ارزهای “پناهگاه امن” کدام‌اند؟

در وضعیت‌های بحرانی، بازارهای مالی به سمت ارزهایی می‌روند که اقتصاد پشتیبان آن‌ها باثبات، نقدشوندگی بالا و اعتماد جهانی دارند. سه ارز اصلی که به عنوان پناهگاه امن شناخته می‌شوند عبارت‌اند از:

دلار آمریکا (USD): به دلیل نقش آن به عنوان ارز ذخیره جهانی، قدرت نقدشوندگی بالا، عمق بازار اوراق خزانه‌داری و پشتوانه اقتصادی ایالات متحده.

ین ژاپن (JPY): اغلب در دوره‌های بحرانی به‌عنوان دارایی امن دیده می‌شود، زیرا ژاپن معمولاً مازاد تراز تجاری دارد و نرخ بهره بسیار پایینی دارد که در شرایط ریسکی جذاب می‌شود.

فرانک سوئیس (CHF): به دلیل سیاست‌های مالی محتاطانه و ثبات سیاسی و بانکی در سوئیس، یکی از ارزهای محبوب در شرایط بحران است.

💡 یورو، پناهگاه امن مشروط: باید توجه داشت که نقش پناهگاهی یورو در مقایسه با USD ،JPY و CHF محدودتر و وابسته به شرایط خاصی است. برای مثال، در دوره‌هایی که منطقه یورو از ثبات نسبی برخوردار است و بانک مرکزی اروپا (ECB) سیاست‌های محافظه‌کارانه‌تری اتخاذ می‌کند، یورو ممکن است به‌عنوان یک پناهگاه “مشروط” در نظر گرفته شود. با این حال، این ویژگی در تمام شرایط صدق نمی‌کند و نسبت به سه ارز اصلی دیگر، فراگیری کمتری دارد.

تشخیص احساسات بازار؛ شاخص‌ها و نشانه‌ها

درک اینکه بازار در وضعیت ریسک پذیری یا ریسک گریزی قرار دارد، می‌تواند به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در انتخاب صحیح دارایی‌ها و مدیریت پوزیشن‌ها کمک بزرگی کند. اما سؤال مهم این است که چگونه می‌توان این احساسات غالب را به‌درستی شناسایی کرد؟

• نشانه‌های کلیدی برای تشخیص وضعیت ریسک بازار

یکی از روش‌های اصلی برای تشخیص احساسات بازار، بررسی رفتار هم‌زمان گروهی از دارایی‌هاست. بازار در حالت Risk-On یا Risk-Off، اغلب الگوهای قابل پیش‌بینی‌ای را در قیمت‌گذاری و جریان سرمایه نشان می‌دهد:

در حالت ریسک پذیری:

1. شاخص‌های سهام (مانند S&P 500 ،Nasdaq) صعود می‌کنند
2. ارزهای پرریسک (مانند AUD ،NZD، CAD) تقویت می‌شوند
3. کالاهایی مانند مس و نفت رشد می‌کنند
4. دارایی‌های امن مانند طلا و اوراق خزانه‌داری معمولاً کاهش قیمت دارند
5. حجم معاملات در بازارهای ریسک‌پذیر (مثل کریپتو یا بورس) افزایش می‌یابد

در حالت ریسک گریزی:

1. شاخص‌های سهام افت می‌کنند
2. سرمایه به سمت طلا، ین ژاپن (JPY)، فرانک سوئیس (CHF) و اوراق قرضه دولتی سرازیر می‌شود
3. ارزهای پربازده تضعیف می‌شوند
4. حجم معاملات ممکن است کاهش یابد یا به سمت دارایی‌های کم‌ریسک متمرکز شود

همچنین یکی از نشانه‌های دیگر که می‌تواند احساسات ریسک بازار را منعکس کند، رفتار شاخص دلار آمریکا (DXY) است؛ به‌طور کلی، در شرایط ریسک‌گریزی، تقاضا برای دلار افزایش می‌یابد و شاخص دلار رشد می‌کند.

• استفاده از ابزار ریسک متر

یکی از ابزارهای نوین و محبوب برای تشخیص احساسات بازار، ریسک متر (Risk-On/Risk-Off Meter) است. این ابزار معمولاً با تحلیل هم‌زمان رفتار چندین دارایی در طبقات مختلف بازار، یک نمره بین ۰ تا ۱۰۰ ارائه می‌دهد:

🔴 نمره نزدیک به ۰: نشان‌دهنده جو کامل ریسک گریزی.

🟢 نمره نزدیک به ۱۰۰: نشان‌دهنده جو کامل ریسک پذیری.

🔵 نمرات بینابینی (۴۰ تا ۶۰): بازار در حالت خنثی یا تغییر وضعیت قرار دارد.

در ادامه دو نمونه معتبر را معرفی می‌کنیم:

Fear & Greed Index (CNN):

این شاخص با بررسی هفت فاکتور مهم مانند نوسانات بازار، حجم معاملات و تقاضا برای دارایی‌های امن، عددی بین ۰ تا ۱۰۰ ارائه می‌دهد. اعداد پایین‌تر نشان‌دهنده ریسک‌گریزی، و اعداد بالاتر بیانگر جو ریسک‌پذیری در بازار هستند.

Risk Appetite Index (DailyFX):

این شاخص حرفه‌ای، با تحلیل هم‌زمان قیمت سهام، ارز، کالا و اوراق قرضه، عددی بین -۱ تا +۱ ارائه می‌دهد. عدد منفی به معنای ریسک‌گریزی شدید و عدد مثبت نشانه بازار ریسک‌پذیر است. با مراجعه به سایت رسمی DailyFX و جستجوی بخش “Risk Appetite Index” یا “Sentiment Markets” می‌توانید آن را مشاهده کنیید.

• احساسات بازار یک طیف است؛ نه فقط دو حالت خاص

نکته مهمی که باید درک شود این است که تمایلات فعالان بازار اغلب در قالب طیفی از ریسک قرار دارند، نه صرفاً دو حالت مطلق. به عبارت دیگر، بازارها ممکن است:

– در وضعیت ریسک پذیری متوسط باشند (مثلاً وقتی سهام رشد می‌کنند، اما طلا هم درجا می‌زند)

– در وضعیت ریسک گریزی جزئی قرار داشته باشند (مثلاً در واکنش به یک بحران موقت یا اخبار مبهم)

– یا حتی به شکل ناپایدار و نوسانی بین دو حالت حرکت کنند، که تفسیر آن برای معامله‌گران چالش‌برانگیزتر است.

📌 مثال: در مارس ۲۰۲۳، هم‌زمان با بحران بانکی در ایالات متحده، شاخص‌های سهام افت کردند، اوراق خزانه‌داری رشد کرد و طلا افزایش قیمت داشت. با وجود این، برخی ارزهای پربازده کاهش چشمگیری نشان ندادند. ریسک مترها در آن زمان عددی حدود ۲۵ تا ۳۰ را نشان می‌دادند، که حاکی از دوری از ریسک ملایم با احتمال افزایش در صورت ادامه بحران بود.

تأثیر ریسک پذیری و ریسک گریزی بر سبد سرمایه‌گذاری

شناخت این دو وضعیت، تنها مفاهیمی تئوریک نیستند، بلکه ابزارهایی حیاتی برای اتخاذ تصمیمات دقیق و پویا در سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. چه یک معامله‌گر کوتاه‌مدت باشید، چه یک سرمایه‌گذار بلندمدت، درک صحیح رفتار احساسی بازار می‌تواند نقشی کلیدی در موفقیت مالی شما ایفا کند.

• مدیریت سبد سرمایه‌گذاری بلندمدت

برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، وضعیت‌های Risk-On/Off باید در قالب تخصیص دارایی و تنوع‌بخشی (Diversification) در نظر گرفته شود. سبدی که به‌خوبی طراحی شده، باید در برابر تغییرات احساسات بازار، مقاومت داشته باشد.

در دوره‌های ریسک پذیری، می‌توان وزن بیشتری به دارایی‌های رشدی و نوآورانه مانند سهام تکنولوژی یا رمزارزها داد. اما در دوره‌های ریسک گریزی، بهتر است سبد به‌سمت دارایی‌های دفاعی و با درآمد ثابت متمایل شود، مانند اوراق قرضه دولتی، سهام شرکت‌های باثبات و سودده، دارایی‌های با نقدشوندگی بالا، طلا یا ارزهای امن.

این مدل سرمایه‌گذاری پویا، با در نظر گرفتن جو روانی حاکم بر بازار، می‌تواند ریسک کلی پرتفوی را کاهش داده و بازدهی تعدیل‌شده با ریسک را بهبود بخشد.

• جایگاه بیت‌کوین در طیف ریسک پذیری و ریسک گریزی

بیت کوین (BTC) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دارایی‌های دیجیتال، در جایگاه منحصربه‌فردی در طیف ریسک قرار دارد. از یک سو، نوسانات شدید، نبود پشتوانه دولتی و وابستگی آن به شرایط نقدینگی بازار باعث شده تا بسیاری از تحلیل‌گران، بیت‌کوین را در گروه دارایی‌های ریسک‌پذیر طبقه‌بندی کنند. در دوره‌های پذیرش ریسک، قیمت بیت‌کوین اغلب با سهام رشد حرکت کرده و از ورود نقدینگی منتفع می‌شود.

از سوی دیگر، برخی سرمایه‌گذاران، خصوصاً در حوزه رمزارز، بیت‌کوین را نوعی «پناهگاه امن دیجیتال» می‌دانند؛ به‌دلیل عرضه محدود، ویژگی غیرمتمرکز بودن و مقاومت در برابر سیاست‌های تورمی دولت‌ها. این نگاه، بیشتر در جوامعی با بی‌ثباتی پولی یا تورم بالا دیده می‌شود.

در نتیجه جایگاه بیت‌کوین هنوز قطعی نیست. برای برخی، یک دارایی پرنوسان و سفته‌بازانه است؛ برای برخی دیگر، شکلی از ذخیره ارزش. بنابراین، برداشت از وضعیت آن بستگی به دیدگاه، بازه زمانی و هدف سرمایه‌گذار دارد.

روانشناسی سرمایه‌گذار؛ نقش ذهن در تصمیمات ریسکی

در دل هر نوسان بازار، این رفتار انسان‌ها است که نقش محوری ایفا می‌کند. فارغ از تحلیل‌های بنیادی یا تکنیکال، آنچه بسیاری از تصمیمات معاملاتی را شکل می‌دهد، ذهنیت، احساسات و روان سرمایه‌گذار است. درک ارتباط میان ریسک پذیری فردی و جو روانی حاکم بر بازار می‌تواند به شکل‌گیری تصمیماتی آگاهانه‌تر و پایدارتر منجر شود.

• ریسک پذیری فردی چیست و چگونه به احساسات بازار پیوند می‌خورد؟

«ریسک پذیری فردی» به میزان تمایل هر شخص برای پذیرفتن عدم‌قطعیت یا نوسان در سرمایه‌گذاری اشاره دارد. این ویژگی به‌صورت مستقیم تحت‌تأثیر مواردی مانند ژنتیک و زیست‌شناسی مغز، تجربیات گذشته مالی (سود یا زیان)، تربیت و سطح تحصیلات و محیط اجتماعی یا خانوادگی است.

همان‌طور که برخی افراد ذاتاً محافظه‌کارند و به‌دنبال امنیت هستند، برخی دیگر تمایل بالایی به پذیرش ریسک دارند. این تفاوت‌های فردی در سطح کلان، بازتابی از شرایط بازار در وضعیت‌های Risk-On و Risk-Off می‌شود.

• چرا برخی افراد ریسک‌گریز و برخی ریسک‌پذیر هستند؟

مطالعات دکتر برت ن. استینبارگر (Brett N. Steenbarger)، متخصص روان‌شناسی معامله‌گری، نشان می‌دهد که مردان و زنان در مواجهه با ریسک، رفتارهای متفاوتی دارند. زنان معمولاً محافظه‌کارتر و محتاط‌تر عمل می‌کنند، در حالی که مردان بیشتر ریسک‌پذیر و پرتحرک هستند. با این حال، این تفاوت‌ها تنها به جنسیت محدود نیست، بلکه شخصیت، تجربه، تربیت و شناخت هیجانی نیز نقش کلیدی دارند.

• نقش ترس و طمع در رفتار بازار

دو احساس اصلی که در چرخه‌های ریسک پذیری و ریسک گریزی بارها و بارها تکرار می‌شوند، ترس و طمع هستند:

🟢 در دوره‌های ریسک پذیری، طمع افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاران با هدف سود بیشتر، بدون تحلیل کافی وارد بازار می‌شوند.

🔴 در دوره‌های ریسک گریزی، ترس از زیان باعث تصمیمات عجولانه یا خروج زودهنگام از بازار می‌شود.

مثلا در اوایل ۲۰۲۱، بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد تحت تأثیر طمع و موج رسانه‌ای، بدون برنامه‌ریزی، وارد بازار رمزارز شدند؛ نتیجه آن، زیان سنگین در اصلاح شدید بازار بود!

• سندروم FOMO و غرور؛ دو دشمن بزرگ سرمایه‌گذار

FOMO (Fear of Missing Out) یا ترس از جا ماندن، یکی از رایج‌ترین سوگیری‌های شناختی در دوران بازار گاوی و ریسک پذیری است. فرد به‌جای پیروی از استراتژی شخصی، صرفاً به‌دلیل رشد قیمت‌ها وارد بازار می‌شود. غرور و اطمینان بیش‌ازحد (Overconfidence) نیز می‌تواند باعث شود که معامله‌گر، علائم هشداردهنده بازار را نادیده بگیرد و موقعیت‌های بازنده را تا زیان سنگین حفظ کند.

هر دو احساس می‌توانند حتی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای را هم گرفتار تصمیمات اشتباه کنند، به‌ویژه زمانی که با جو غالب بازار همسو شوند.

• چگونه احساسات خود را کنترل کنیم؟

کنترل احساسات در بازار، صرفاً با اراده ممکن نیست؛ بلکه نیازمند ابزارها و تمرین است:

1. داشتن یک برنامه معاملاتی مکتوب (Trading Plan) شامل نقاط ورود، خروج، حد ضرر و هدف سود
2. نوشتن و تحلیل منظم یک ژورنال معاملاتی برای ثبت رفتار، اشتباهات و تجربیات شخصی
3. استفاده از قواعد مدیریت سرمایه و ریسک، برای کاهش فشار روانی در تصمیم‌گیری
4. تعیین سقف ضرر روانی روزانه/هفتگی برای جلوگیری از تصمیمات انتقامی یا احساسی

درک مکانیزم‌های روان‌شناختی پشت تصمیم‌گیری‌های مالی، یکی از نقاط تمایز معامله‌گران حرفه‌ای از مبتدیان است. اگرچه ابزارهایی مانند تحلیل تکنیکال یا بنیادی ضروری‌اند، اما بدون تسلط بر ذهن، هیچ استراتژی معاملاتی پایداری نخواهد داشت. همان‌طور که بازار بین فازهای ریسک پذیری و ریسک گریزی حرکت می‌کند، ذهن انسان نیز باید توانایی تطبیق و آرامش در نوسانات را پیدا کند.

نتیجه‌گیری

درک چرخه‌های ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی تنها یک تحلیل فنی یا اقتصادی نیست؛ بلکه سفری است به اعماق روان بازار و ذهن سرمایه‌گذاران. هر موج صعود یا نزول قیمت، بازتابی از ترس‌ها، طمع‌ها و تصمیمات جمعی است. سرمایه‌گذارانی که بتوانند با ترکیبی از تحلیل داده‌ها و شناخت روان خود حرکت کنند، نه‌تنها شانس موفقیت بیشتری خواهند داشت، بلکه در تصمیمات خود آرام‌تر و هوشمندانه‌تر عمل می‌کنند. جهان سرمایه‌گذاری همیشه میان ریسک و امنیت در نوسان است؛ هنر واقعی، شناخت زمان مناسب برای پذیرش یا پرهیز از آن است.

سوالات متداول

❓ ریسک پذیری و ریسک گریزی چیست؟

ریسک‌پذیری (Risk-On) حالتی است که سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به خرید دارایی‌های پرنوسان و با بازده بالاتر دارند. ریسک‌گریزی (Risk-Off) زمانی رخ می‌دهد که بازار به‌سمت دارایی‌های امن و با ریسک کمتر متمایل می‌شود.

❓ چه عواملی باعث تغییر بازار از ریسک‌پذیری به ریسک‌گریزی می‌شود؟

عواملی مانند داده‌های اقتصادی منفی، تنش‌های ژئوپلیتیکی، بحران‌های مالی، یا سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی می‌توانند بازار را از وضعیت Risk-On به Risk-Off منتقل کنند.

❓ دارایی‌های اصلی در دوران ریسک پذیری کدامند؟

در این دوره، سرمایه‌گذاران به دارایی‌هایی مانند سهام رشد، ارزهای دیجیتال، کالاهایی مثل مس و نفت، و ارزهای پربازده (مانند دلار استرالیا و نیوزلند) تمایل دارند.

❓ دارایی‌های امن در دوران ریسک گریزی کدامند؟

در شرایط Risk-Off، دارایی‌هایی مانند طلا، اوراق قرضه دولتی (مثل خزانه‌داری آمریکا)، پول نقد، و ارزهای امن مانند دلار آمریکا (USD)، ین ژاپن (JPY) و فرانک سوئیس (CHF) مورد توجه قرار می‌گیرند.

❓ بیت‌کوین یک دارایی ریسک‌پذیر است یا ریسک‌گریز؟

دیدگاه‌ها متفاوت است. بسیاری بیت‌کوین را به دلیل نوسانات بالا و واکنش آن به نقدینگی بازار، دارایی‌ای ریسک‌پذیر می‌دانند. اما برخی، به‌ویژه در کشورهایی با بی‌ثباتی اقتصادی، آن را نوعی پناهگاه امن دیجیتال تلقی می‌کنند. نقش بیت‌کوین وابسته به شرایط بازار و دیدگاه سرمایه‌گذار است.

❓ چگونه می‌توانم احساسات بازار را تشخیص دهم؟

با رصد حرکت هم‌زمان قیمت دارایی‌ها (مثلاً رشد طلا هم‌زمان با افت سهام) و استفاده از ابزارهایی مانند Fear & Greed Index یا Risk Appetite Index (RAI) می‌توان وضعیت ریسک بازار را شناسایی کرد.